نقش قرابت در سیستم کیفری ایران

در 62 ماده نخست قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 و در مواد عمومی این قانون، که به کلیات پرداخته شده است، شارعین و واضعین قانون هیچ گاه وجود رابطه خویشاوندی بین طرفین درگیر در امر جزایی را به عنوان سرفصلی علی حده و دارای آثار و تبعات خاص، از سایر فصول و مباحث جدا ننموده اند.شاهد مثال ماده 22 قانون مجازات اسلامی است که قانونگذار در این ماده و در6 بند، مقام قضایی را مخیر به اعمال تخفیف هایی (با دامنه و وسعت نامحدود و نامعلوم) نموده است لیکن در هیچ یک از 6 بند و 3 تبصره ماده مذکور، عامل مخففه ای به نام خویشاوندی را نگنجانیده است. همچنین در فصول سوم و چهارم از مواد عمومی قانون مجازات اسلامی، که شاید با اندکی اغماض بتوان آن را فصول تشدید مجازات دراین قانون دانست، هیچ گونه اشاره ای به رابطه خویشاوندی به عنوان عامل مشدده مجازات ننموده است. همچنین می توان به قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری مصوب 1378 اشاره نمود که در 12 ماده اولیه آن که به کلیات و مواد عمومی می پردازد، نیز کمترین اشاره ای به نقش و تأثیر خویشاوندی بر 308 ماده موجود در این قانون نمی نماید.و اینها همه در حالی است که با اندک توجه و تورقی در این قوانین و البته سایر قوانین جاری و حاکم فعلی و حتی قوانین منسوخ، به راحتی و آسانی می توان مشاهده نمود که این عامل (وجود رابطه خویشاوندی بین طرفین درگیر در امر جزایی) در جای جای تمامی این قوانین، علاوه بر قانون مجازات اسلامی، دارای نمود و آثار فراوان بوده و می باشد. نیک می دانیم که وجود عنصر و رابطه خویشاوندی بین طرفین درگیر در امر جزایی، گاه موجب تخفیف مجازات است ( قتل فرزند توسط پدر و ... ) و گاه موجب تشدید آن ( زنا با محارم و ... ). گاهی باعث می گردد تا عملی که ارتکاب آن از سوی سایرین قابل مجازات نیست، ارتکاب آن برای خویشان جرم تلقی گردد ( ترک انفاق و ... ) و گاه موجب زوال مجرمیت عامل و جرم بودن عمل است ( سقوط مجازات ربا و ... ). در پاره ای اوقات حقی ایجاد می نماید ( حق درخواست اعاده دادرسی و ... ) و در پاره ای دیگر مانع از اجرای حقی است ( منع ادای شهادت و ... ) و اینها در حالی است که تمامی این موارد و تخفیف ها، تشدیدها و ... در جای جای قوانین، به صورت پراکنده و نه به صورت سرفصلی جداگانه، آمده است که در این پایان نامه سعی بر آن بوده است که علاوه بر تشریح تمامی این موارد به تفصیل، به چرایی این پراکندگی و عدم تجمیع نیز تا حد ممکن پرداخته شود.